Đối với người Việt, phong tục truyền thống trong những sự kiện trọng đại là không thể thiếu. Đám cưới được xem là chuyện trọng đại của cả đời người nên mọi thủ tục cưới hỏi theo phong tục của Việt Nam, từ Bắc chí Nam sẽ được chuẩn bị và tiến hành một cách khá nghiêm ngặt và mang tính truyền thống, được duy trì từ nhiều đời nay. Dưới đây là những nghi lễ truyền thống không thể bỏ qua, cô dâu nên chú ý để cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, vững bền.
Phong tục cưới hỏi ba miền Bắc, Trung, Nam đều có những thủ tục và nghi lễ cưới hỏi riêng, tuy nhiên khá tương đồng và căn bản gồm 4 nghi lễ chính: lễ dạm ngõ, lễ ăn hỏi, lễ thành hôn, lễ lại mặt.
1. Lễ Dạm ngõ (hay Chạm ngõ)
Đây là một trong những phần quan trọng trong nghi lễ cưới truyền thống nhằm chính thức hóa quan hệ hôn nhân của hai gia đình. Ngày nay, lễ dạm ngõ hay còn được biết đến với tên gọi là lễ giáp lời, không còn được tổ chức tôn nghiêm theo lối xưa nữa, mà chỉ là buổi gặp gỡ giữa hai gia đình.
Được xem là nghi lễ khởi đầu cho một loạt các nghi thức hôn nhân sau đó nên đây là nghi lễ vô cùng quan trọng, không thể bỏ qua trong các đám cưới truyền thống của người Việt. Cho nên, trước khi làm lễ dạm ngõ, nhà trai phải chọn được ngày đẹp, đánh tiếng cho nhà gái để đến dạm ngõ, chấp thuận chuyện qua lại thân tình giữa hai gia đình thì mọi việc tiếp theo mới trọn vẹn.
Dù là nghi thức đơn giản, nhưng nhiều gia đình hiện nay vẫn giữ lễ chạm ngõ vì cho rằng nếu hai gia đình không quen biết nhau từ trước mà tổ chức lễ ăn hỏi, đám cưới cho con cái sẽ là đường đột. Nhà trai đến nhà gái đặt vấn đề chính thức cho đôi nam nữ được phép qua lại, cả hai tiếp tục quá trình tìm hiểu nhau một cách kỹ càng hơn trước khi đi đến bước quan trọng quyết định hôn nhân. Trong buổi lễ này, không cần người mai mối và cũng không cần những lễ vật rườm rà, chỉ bao gồm: chục trầu cau, chè, thuốc và bánh kẹo với số lượng chẵn để nhà gái kính cáo Gia tiên. Sau buổi lễ này, người con gái được xem như là đã có bến đỗ để dừng chân.
2. Lễ ăn hỏi
Lễ ăn hỏi là buổi lễ thông báo chính thức về sự kết giao của hai gia đình và hai họ. Ngày nay, nghi lễ đám hỏi đã được giảm bớt nhưng những phần chính vẫn được duy trì đúng nghi thức. Là một trong những buổi lễ được thực hiện đầu tiên trong phong tục cưới hỏi truyền thống Việt Nam. Nghi lễ cưới này là bước đánh dấu một chuyển đổi quan trọng trong quan hệ hôn nhân: cô gái đã chính thức trở thành vợ chưa cưới của chàng trai đi hỏi.
Lễ vật của lễ hỏi là cau trầu, chè (trà), bánh phu thê, cốm, rượu, phong bì tiền, heo quay, trái cây,… để thể hiện lòng biết ơn của nhà trai đối với công ơn dưỡng dục của cha mẹ bên cô gái. Ngoài ra tuỳ vào mỗi nơi mà phong tục cưới hỏi còn có lễ dẫn cưới hay không.
Số lượng mâm quả trong lễ ăn hỏi có thể chẵn hoặc có thể lẻ tùy thuộc vào tập quán của gia đình, vùng miền, nhưng thường mọi người vẫn có thói quen chọn số mâm quả là chẵn, tượng trưng cho ý nghĩa có đôi có cặp, gắn kết gia đình hạnh phúc mãi mãi.
3. Lễ cưới
Lễ cưới là quá trình đỉnh điểm của mọi nghi thức cưới hỏi truyền thống Việt Nam và là bước nghi thức để đưa đến việc kết hôn. Nghi thức lễ cưới phải đầy đủ bao gồm 3 nghi thức quan trọng:
Lễ xin dâu
Trước giờ đón dâu, mẹ chú rể sẽ cùng một người thân trong gia đình đến nhà gái đem cau trầu, chai rượu để báo trước giờ đoàn đón dâu sẽ đến, nhà gái yên tâm chuẩn bị đón tiếp.
Lễ rước dâu
Sau lễ xin dâu, khi gia đình cô dâu đồng ý để nhà trai tới đón dâu, chú rể sẽ mang hoa cưới, hoặc cùng lễ vật để đón cô dâu về nhà. Và trong ngày trọng đại đó gia đình hai nhà sẽ trao tặng quà, của hồi môn cho cô dâu như lời chúc phúc cặp vợ chồng son sẽ luôn giàu sang, hạnh phúc.
Đãi tiệc
Tiếp đến sẽ tổ chức đãi tiệc nhầm thông báo tin kết hôn với quan viên hai họ, bạn bè và người thân. Hiện nay nhiều gia đình tổ chức tiệc cưới chung sau khi nghi lễ đón dâu kết thúc. Nếu tổ chức tiệc riêng, gia đình nhà gái thường mở tiệc trước khi nhà trai đến đón dâu, còn nhà trai sẽ đãi tiệc sau khi cô dâu về gia mắt họ hàng chú rể.
4. Lễ lại mặt
Là phong tục cưới hỏi sau cùng. Sau ngày cưới, mẹ chồng sẽ chuẩn bị cho đôi vợ chồng son một mâm lễ nhỏ để cả hai mang về nhà gái. Thời gian đôi uyên ương về nhà gái là từ 1 đến 4 ngày sau lễ cưới.
Thời gian sẽ tùy thuộc vào khoảng cách địa lý giữa 2 nhà cũng như điều kiện, công việc của đôi trẻ. Thông thường, lễ lại mặt thường diễn ra buổi sáng, hiếm khi thăm nhà gái vào lúc tối hay chiều muộn. Đồ lễ gia đình nhà trai chuẩn bị là gà trống và gạo nếp hoặc đơn giản hơn là bánh kẹo, rượu thuốc để đôi vợ chồng trẻ mang về nhà ngoại. Và cô dâu chú rể sẽ ở lại ăn cơm cùng bố mẹ vợ.
Lễ lại mặt vẫn là một trong lễ quan trọng thể hiện ý nghĩa như lời nhắc nhở đôi vợ chồng mới cưới về chữ hiếu không chỉ với nhà chồng mà cũng phải quan tâm, chăm sóc tới gia đình nhà vợ. Ngoài ra còn thể hiện sự chu đáo, quan tâm của gia đình nhà trai và chú rể với gia đình nhà gái, tạo sự gắn bó, thân mật giữa hai nhà.
Ngày nay, bạn sẽ dễ dàng nhận thấy có các sự kết hợp và tinh giảm như sau: Lễ dạm ngõ chỉ là bữa cơm thân mật giữa hai bên gia đình. Lễ rước dâu ngày nay là sự kết hợp của cả Lễ hỏi, Lễ xin dâu và nghi thức rước dâu, và thường được làm trước một ngày hoặc trong ngày diễn ra tiệc cưới chính (nhưng là buổi sáng).
Qua bài viết Phong tục truyền thống trong nghi lễ cưới hỏi các cặp đôi cần lưu ý, Ngọc Huy Pro Studio hy vọng đã có thể giải đáp được thắc mắc lễ dạm ngõ gồm những gì cũng như cho bạn cái nhìn tổng quát về trình tự nghi thức trong đám cưới Việt. Ngọc Huy xin được gửi tới cô dâu chú rể những lời chúc tốt đẹp nhất, chúc vợ chồng bạn đầu bạc răng long, trăm năm hạnh phúc!
